Grote teunisbloem

Klik op de afbeelding voor vergrote weergave met beschrijvende tekst

Grote teunisbloem (Oenothera glazioviana)

De stijl van de Grote teunisbloem is minstens even lang als de meeldraden. De kelkbladeren zijn even lang als de kelkbuis en rood gestreept of geheel rood. Op de stengel en het vruchtbeginsel zitten rode knobbels. De gele kroonbladen zijn 35-50 mm lang.

Uit het zaad van de Teunisbloem wordt de kostbare teunisbloemolie gewonnen, die voor tal van medicinale toepassingen wordt gebruikt.
Kenmerken van het geslacht Teunisbloem  (Oenothera) waartoe Grote teunisbloem behoort.

Kenmerkend voor de Teunisbloem zijn de grote, gele bloemen. Ze openen zich pas tegen de avond en worden dan druk bezocht door avond- en nachtvlinders. Het stuifmeel is draderig.
Er zijn 4 kelk- en kroonbladen en 8 meeldraden. De doosvrucht opent met 4 kleppen.

Natuurlijk zijn er weer verschillende soorten en allerlei bastaarden Teunisbloem. Het onderscheid is niet altijd even eenvoudig te zien.

Kijk als eerste naar de lengte van de stijl ten opzichte van de meeldraden. Is deze korter of langer dan de meeldraden?
Andere belangrijke punten zijn
  • de al dan niet aanwezige rode vlekken en strepen op de stengel,
  • de al dan niet roodgestreepte kelkbladen,
  • de kleur van de knobbeltjes waar de haren op staan,
  • de lengte van de kroonbladen en de structuur van het rozetblad.

Lengte van de stijlen
  • De stijl is langer dan de meeldraden, de stempels staan dan ook duidelijk boven de helmknoppen. Het kroonblad is groot, 30-50 cm lang.
    -Met groene kelkbladeren en rechte haren op een groene stengel en groene bloeiwijzeas kom je dan uit bij de Bleke teunisbloem.
    -Met rood gestreepte kelkbladeren, rechte haren op rode knobbels op de stengels en een dicht met klierharen bezette kelkbuis, vruchtbeginsel en jonge vrucht kom je uit bij de Grote teunnisbloem
  • De stijl steekt niet boven de helmhokjes uit, de stempellobben liggen tussen of onder de helmknopjes.
Kelktopspitsje
En dan wordt het moeilijk. Heukels kijkt nu naar de spitsjes van de kelktop. Zijn deze relatief smal ten opzichte van de breedte van het kelkblad (< 3x breedte blad) of zijn ze relatief breed (> 3x breedte blad)? Een kleine illustratie is hier op zijn plek, lijkt me.

kelkspitstopje Teunisbloem

Een smal kelktopspitsje en vruchtbeginsels en jonge vruchten met veel klierharen en verspreid afstaande rechte haren brengt je bij
  • Gestreepte teunisbloem
  • Middelste teunisbloem
Gestreepte teunisbloemMiddelste teunisbloem
kroonbladen 25-35 mm langkroonbladen 6-30 mm lang
kelkbladen rood gestreeptkelkbladen alleen <20 mm rood gestreept
stengelbladen niet vlak, rand ondulerend of gerimpeldstengelbladen vlak


Een breed kelktopspitsje brengt je bij
  • Duinteunisbloem
  • Zandteunisbloem
DuinteunisbloemZandteunisbloem
vruchtbeginsel en jonge vruchten dicht behaard met enkelvoudige harenvruchtbeginsel en jonge vruchten spaarzaam behaard met enkelvoudige haren
vruchtbeginsel en jonge vruchten klierharen afwezig of niet te zienvruchtbeginsel en jonge vruchten klierharen duidelijk zichtbaar
stengel groen, rechte haren op rode knobbelsstengel groen, rechte haren op groene knobbels
kelkbladen groen, later roodkelkbladen groen
blad grijsgroen, met witte of roze middennerfblad met rode middennerf
kelktopspitsjes 2-3 mm langkelktopspitsjes meer dan 2x zo lang als hun tussenruimte
bloeiwijze gebogenbloeiwijze rechtopstaand
rozetbladen in het midden het breedst, vlak, bij de zijnerven van onderen niet uitspringendrozetbladen boven het midden het breedst, opbollend tussen de zijnerven
rozetbladen aangedrukt behaardrozetbladen afstaand behaard
De teunisbloemen volgens Heimans in 1965
Bloemknoppen zonder kelkbuis duidelijk kegelvormig. Kroonbladen langer dan 3 cm en veel langer dan de meeldraden ==> Grote teunisbloem
Bloemknoppen zonder kelkbuis cilindervormig.
Meeldraden korter dan de 2 cm lange kroonbladen, in de geopende bloem omlaag gebogen ==> Teunisbloem
Meeldraden even lang als de meestal nog geen 2 cm lange kroonbladen. Haren op donkere knopjes ==> Kleine teunisbloem.
Deze Kleine teunisbloem is de huidige Duinteunisbloem. En dan noemt Heimans als ondersoort van de Kleine teunisbloem nog de Zandteunisbloem, met als kenmerk onregelmatige, wijnrode vlekken op de stengels, knoppen en jpnge vruchten.

SPECIFICATIES - grote_teunisbloem
familieTeunisbloemfamilie (Onagraceae)
info familiePlanten uit deze familie hebben meestal grote, opvallende bloemen. Ze worden druk bezocht door insecten.
De bloemen zijn meestal 4-tallig (soms 2-, 3- of 5-tallig). Het aantal meeldraden is 2,4 of 8. De bloemkroon is losbladig. Het vruchtbeginsel onderstandig.
De bloembodem is vaak boven het vruchtbeginsel verlengd. Deze kelkbuis draagt de kelk, de kroonbladen en de meeldraden. Er is 1 stijl, 1 stempel, deze is knotvormig of 2- of 4-lobbig.
naam grote_teunisbloem (Oenothera glazioviana)
waar zandgrond
bloei juli - september
kleur lichtgeel
blad eerst wortelrozet met breed, langwerpige bladen met gekreukelde rand; bovenste bladeren smaller, langwerpig en met witte middennerf
vrucht zaaddoos met ca. 200 zaadjes