Klik op de afbeelding voor vergrote weergave met beschrijvende tekst
Bijenorchis (Orphys apifera)
De Bijenorchis is een tengere orchidee (30-80 cm hoog) uit het geslacht Orphys. Orphys is een leuk geslacht. Door hun bloemen het uiterlijk van een specifiek vrouwtjesinsect te geven en tevens het ′parfum′ van de betreffende vrouw te verspreiden, hopen de orchideeën de bijpassende mannetjesinsecten te lokken. Een vernuftig systeem met vastklevende stuifmeelklompjes zorgt dan voor bestuiving. Zie de uitgebreide beschrijving hieronder bij Specificatie - geslacht.
De buitenste bloemdekbladeren (kelkbladen) zijn wit tot roodachtig of roze. De binnenste bloemdekbladeren zijn klein, lancetvormig, groen of roodachtig en behaard.
De lip moet zoals gezegd de illusie wekken van een vrouwtjesbij: de lip is gewelfd, 10-12 mm lang, donkerpurper gekleurd met gele tekening. Het H- of X-vormige gele patroon moet de vleugels van de vrouwtjesbij voorstellen. Naast de stempelplek bevindt zich aan weerszijden een glanzende, donkere verdikking, dit moeten de ogen voorstellen. De lip bestaat uit 3 lobben. De zijlobben zijn teruggekromd, van onderen samenneigend en harig.
De bijenorchis is een pionier en om niet geheel afhankelijk te zijn van een misschien nog niet geheel ontwikkelde bijengemeenschap, doet de plant aan zelfbestuiving. De steeltjes van de stuifmeelklompjes zakken al spoedig uit zichzelf naar beneden, waarbij de klompjes precies op de stempel worden gedrukt en bevruchting plaatsvindt.
De buitenste bloemdekbladeren (kelkbladen) zijn wit tot roodachtig of roze. De binnenste bloemdekbladeren zijn klein, lancetvormig, groen of roodachtig en behaard.
De lip moet zoals gezegd de illusie wekken van een vrouwtjesbij: de lip is gewelfd, 10-12 mm lang, donkerpurper gekleurd met gele tekening. Het H- of X-vormige gele patroon moet de vleugels van de vrouwtjesbij voorstellen. Naast de stempelplek bevindt zich aan weerszijden een glanzende, donkere verdikking, dit moeten de ogen voorstellen. De lip bestaat uit 3 lobben. De zijlobben zijn teruggekromd, van onderen samenneigend en harig.
De bijenorchis is een pionier en om niet geheel afhankelijk te zijn van een misschien nog niet geheel ontwikkelde bijengemeenschap, doet de plant aan zelfbestuiving. De steeltjes van de stuifmeelklompjes zakken al spoedig uit zichzelf naar beneden, waarbij de klompjes precies op de stempel worden gedrukt en bevruchting plaatsvindt.
Kenmerken van het geslacht Spiegelorchis (Ophrys) waartoe Bijenorchis behoort.
Het geslacht Ophrys bestaat uit een grote groep orchideeën die tot de Orchis-groep behoren. Kenmerkend voor deze orchideeën is de voortplanting via pseudocopulatie, d.w.z. dat zij hun stuifmeel verspreiden door hun bloemen op vrouwelijke insecten te laten lijken en zelfs de bijbehorende vrouwelijke feromonen af te scheiden. Hier komen uiteraard de bijpassende insectenheren begerig op af. Terwijl de heren pogen om tot ′de daad′ over te gaan, plakt het stuifmeel aan hen vast en zo brengen zij bij een volgende poging bij een volgende bloem ′met aantrekkelijke dame′ het stuifmeel van de ene op de andere bloem over.
De orchideeën uit deze groep bloeien in het voorjaar. In de zomer zijn er slechts de ondergrondse tubers. In de late zomer-herfst wordt een rozet bladeren ontwikkeld.
Bijna alle soorten zijn afhankelijk van bepaalde schimmels. Het lukt dan ook zelden om een dergelijke orchidee te verplanten.
Het blad is groen tot blauwachtig van kleur. Er groeien 2-12 bloemen aan de rechtopstaande stengel.
Het geslacht Ophrys bestaat uit een grote groep orchideeën die tot de Orchis-groep behoren. Kenmerkend voor deze orchideeën is de voortplanting via pseudocopulatie, d.w.z. dat zij hun stuifmeel verspreiden door hun bloemen op vrouwelijke insecten te laten lijken en zelfs de bijbehorende vrouwelijke feromonen af te scheiden. Hier komen uiteraard de bijpassende insectenheren begerig op af. Terwijl de heren pogen om tot ′de daad′ over te gaan, plakt het stuifmeel aan hen vast en zo brengen zij bij een volgende poging bij een volgende bloem ′met aantrekkelijke dame′ het stuifmeel van de ene op de andere bloem over.
De orchideeën uit deze groep bloeien in het voorjaar. In de zomer zijn er slechts de ondergrondse tubers. In de late zomer-herfst wordt een rozet bladeren ontwikkeld.
Bijna alle soorten zijn afhankelijk van bepaalde schimmels. Het lukt dan ook zelden om een dergelijke orchidee te verplanten.
Het blad is groen tot blauwachtig van kleur. Er groeien 2-12 bloemen aan de rechtopstaande stengel.
| familie | Orchideeënfamilie (Orchidaceae) |
| info familie | Leden van deze familie hebben bladen met een gave rand, ze zijn meestal lancetvormig, aan de voet vaak stengelomvattend. De bloemen staan in aren, trossen of pluimen. De bloemen zijn symmetrisch, ze hebben 6 kroonblaadjes en zijn vaak opvallend gekleurd. Vijf van de zes kroonblaadjes zijn vaak naar elkaar toegebogen en vormen zo een soort helm, het zesde blaadje staat apart, is groter dan de overige blaadjes en wordt lip genoemd. Deze lip loopt vaak uit in een spoor. 
Bij de inlandse orchideeën zijn de stijl, de stempel en 1 meeldraad zonder helmdraad, dus alleen een helmknopje, vergroeid tot een zuiltje. Het helmknopje bestaat uit twee hokjes en zit meestal voor de stempel. In de hokjes zit het stuifmeel in de vorm van een klompje. Deze stuifmeelklompjes hebben een steeltje. Het einde van dit steeltje is weer vergroeid met een snaveltje (rostellum). Een deel van dit snaveltje is veranderd in gom of in een paar kleefschijfjes. De stuifmeelklompjes groeien hieraan vast. Soms liggen de schijfje bloot, bv. bij de Muggenorchis. Bij andere geslachten ligt ieder schijfje weer in een napje. Ook kunnen beide schijfjes in 1 napje liggen. Onder de stempelplek ligt bij vele soorten de ingang tot de spoor waar de honing bewaard wordt. Bij sporenloze orchideeën ligt de honing op de onderlip. Als nu een insect, op zoek naar de honing, tegen de kleefschijfjes aankomt, dan plakken deze inclusief de stuifmeelklompjes vast op de kop van het insect. Is er een beursje, dan klapt dit bij aanraking terug en komen de kleefschijfjes bloot te liggen en kunnen ze vastplakken op de kop van het insect. De steeltjes van de klompjes staan dan rechtovereind op de kop van het insect. Na een paar seconden, net genoeg voor het insect om een volgende bloem te vinden, buigen de steeltjes door en kunnen het stuifmeel overbrengen op de bloem waar het insect zich inmiddels bevindt. Oorspronkelijk bloeiden orchideeën met de lip naar boven gericht. Dit bleek onhandig voor de insecten die op hun kop op de lip moesten landen om bij de honing te kunnen. De evolutie heeft dit gecorrigeerd door het onderstandige vruchtbeginsel een halve slag te draaien - de bloem, die in de knop nog naar boven is gericht - wordt nu bij het openen gedraaid. De andere twee binnenste bloemdekblaadjes zijn meestal ongeveer gelijk van vorm met de drie van de buitenste krans. Soms vormen ze samen met de bovenste van de buitenkrans een soort helm boven de stempelzuil. Orchideeën leven in symbiose met bodemschimmels die de wortels binnendringen. Het heeft dan ook geen zin om orchideeën uit te graven voor in de tuin: ze zullen het niet overleven. |
| naam | bijenorchis (Orphys apifera) |
| waar | grazige heuvelhellingen op kalkgrondm, bermen, slootkanten. opgesporen terrein |
| bloei | juni - juli |
| kleur | buitenste bloemdekbladeren wit, roodachtig of roze, lip donkerpurper met geel |
| blad | langwerpig |
| vrucht | doosvrucht met talrijke zeer fijne zaden |