De Purperbruine fluweelboleet onderscheidt zich van andere roodsteelfluweelboleten door de niet craquelerende hoed. Het hoedoppervlak is rimpelig-bobbelig, soms wat berijpt en donkerbruin tot bijna paarszwart van kleur. De steel is heldergeel, maar vaak bedekt met rode lengtevezels.
De buisjes zijn kort en eveneens heldergeel. Bij doorsnijden vertoont de steelvoet vaak rode tinten, na enkele minuten verkleurt de steelvoet blauw. Het hoedvlees en de poriën verkleuren niet of nauwelijks.
Een ander verschil is zichtbaar bij de sporen. De sporen van de Purperbruine fluweelboleet zijn gestreept. Dit is echter met een gewone microscoop (1000x in Melzers) nauwelijks tot niet te zien. Dus daar heb je niet zoveel aan.
De Purperbruine fluweelboleet komt voor in loof- en naaldbossen, bij voorkeur onder beuk of den.
Kenmerken van het geslacht Boleten (Fluweel-) (Xerocomellus) waartoe Purperbruine fluweelboleet behoort.
Fluweelboleten hebben een droog, mat, fluwelig hoedoppervlak. Bij oudere exemplaren breekt de hoedhuid vaak open in kleine, onregelmatige plakjes. In de barstjes is het hoedvlees zichtbaar.
De buisjeslaag is gemakkelijk te verwijderen.
De steel is slank, meestal zonder netwerk.
De sporen zijn olijfbruin.
Onder de naam Fluweelboleet gaan meerdere geslachten schuil - Xerocomus, Xerocomellus en Hortiboletus.
Determinatiekenmerken:
- blauwverkleuring van het vlees en de poriën
- verloopt de verkleuring snel of heel langzaam?
- zijn er rode puntjes in het vlees van de steelvoet? (Steel doorsnijden)
Overige kenmerken, met name hoedhuid en sporen, moeten onder de microscoop worden bekeken.
De Kostgangerboleet (Pseudoboletus parasiticus, parasiterend op aardappelbovist) en de Kastanjeboleet (Imleria badia ) hoed kleverig bij vocht, glad bij droogte) worden niet langer tot het geslacht Xerocomus gerekend.
De Roodsteelfluweelboleet (Xerocomus chrysenteron), tot voor kort een complex van soorten is nu ingedeeld als Xerocomellus en wel op de volgende wijze:
- Roodsteelfluweelboleet (Xerocomellus chrysenteron)
- Bruingele fluweelboleet (Xerocomellus bubalinus
- Blauwvlekkende fluweelboleet (Xerocomellus cisalpinus)
- Blozende Fluweelboleet (Xerocomellus engelii)
- Sombere fluweelboleet (Xerocomellus porosporus)
Roodsteelfluweelboleet opgesplitst
Verschil Roodsteelfluweelboleet (Xerocomellus chrysenteron), Blozende fluweelboleet (X. declivitatum) en Blauwvlekkende fluweelboleet (X. cisalpinus)
"Het verschil tussen de soorten is nu zo helder dat een goede determinatie eindelijk met speels gemak is te maken" schrijft een bekend mycoloog (
Meer duidelijkheid bij de fluweelboleten). Nou......
De enige, echte Roodsteelfluweelboleet (Xercomellus chrysenteron) heeft een grijsbruine tot donkerbruine hoed. Het vlees onder de barsten in de hoedhuid is rood. De steel is vlammend wijnrood aangelopen. Bij doorsnijden of beschadiging treedt nauwelijks een blauwe verkleuring op. Ook de poriën verkleuren niet bij druk. De Roodsteelfluweelboleet is vrij zeldzaam in Nederland en komt vooral voor in het noordelijk kustgebied.
De Blozende fluweelboleet (Xerocomellus, inmiddels Hortiboletus engelii), voorheen X. declivitatum) verkleurt bij doorsnijden van de steel een weinig blauw in het midden van de steel en bij druk op de poriën. De hoed is okerbruin tot rozebruin en barst niet of slechts weinig open bij het ouder worden. Het vlees tussen eventuele barstjes is niet rood gekleurd. De steel is geelachtig en bevat niet of nauwelijks de felrode tinten die je ziet op de steel van de Roodsteelfluweelboleet.
Bij het doorsnijden van de steel vallen de knalroodoranje vlekjes vlak boven de steelbasis op.. Deze puntjes zijn weliswaar heel klein, hooguit 1 mm, maar vallen door de felle kleur goed op. Er kunnen veel of weinig puntjes zijn, soms komen ze ook voor op de buitenste laag van het vlees onder de steelhuid. Deze pumtjes niet verwarren met de rode kleur van het vlees in de steel bij sommige soorten.
De Blozende fluweelboleet is waarschijnlijk de meest in Nederland voorkomende van de genoemde fluweelboleten.
De Blauwvlekkende fluweelboleet (Xerocomellus cisalpinus) lijkt erg op de Roodsteelfluweelboleet, maar het vlees en de poriën verkleuren snel en intens blauw.
Deze fluweelboleet komt ongeveer in hetzelfde gebied voor als de Blozende.
Onder de microscoop eerst de maten van de sporen noteren en het quotiënt berekenen. Ligt het quotiënt onder of boven 2.5? Gebruik immersie-olie.
Zijn de sporen gestreept of glad?
De sporen van Xerocomellus-soorten zijn in de lengte gestreept.
De sporen van Xerocomus-soorten zijn wrattig.
Dit verschil is helaas niet altijd te zien met een gewone lichtmicroscoop.
Daarna dient de hoedhuid bestudeerd te worden. Bij de groep van de roodsteligen spelen de vorm en afmetingen van de terminale elementen een belangrijke rol, evenals de pigmentatie van de hoedhuid en de dikte van de gepigmenteerde laag.
Nog enkele Xerocomellus-soorten:
- Rode boleet (Xerocomellus rubellus)- loofbomen
- Noordelijke boleet (X. fennicus) - zeer zeldzaam, bij berk
- Purperbruine boleet (X. pruinatus)- eik
- Wijnrode boleet (X. ripariellus) - veen, berk
Xerocomus
Van de originele Xerocomus-soorten lijken slechts deze 2 (+ enkele zeer zeldzame) soorten overgebleven:
- Bruine fluweelboleet (Xerocomus ferrugineus)
- Fluweelboleet (Xerocomus subtomentosus)