Grijs basalt, rozerood graniet en witte stranden van The Ross of Mull

Het meest westelijk gelegen gebied van The Ross of Mull, rond en ten zuidoosten van Fionnport, werd bedekt met rozerood, ruwkorrelig graniet. Graniet is een stollingsgesteente en bevat grijs kwarts, rozerode veldspaten en mica′s. Het graniet is langs natuurlijke lijnen gespleten tot de ronde rotsblokken die typerend zijn voor de Ross of Mull. Het graniet is jarenlang afgegraven en gebruikt als bouwmateriaal, o.a. voor de Abdij van Iona.

Toen de vulkaanuitbarstingen stopten, ongeveer 52 miljoen jaar geleden, heerste er een warm, subtropisch klimaat in deze streken. Dit zorgde voor verwering en erosie van het lavaplateau en de grote, centrale vulkaan. Het landschap van Mull zoals wij het nu kennen, werd deels in die tijd gevormd. Heuvels, valleien en kustlijnen vormden zich afhankelijk van de sterkte of zwakte van, of natuurlijke barsten in, de onderliggende rotssoorten.
Zo′n 2,6 miljoen jaar geleden breekt de ijstijd aan, gekenmerkt door periodes van afkoeling en opwarming. Gletschers en smeltwater slijten en vormen zodoende het landschap. Valleien worden dieper, bergen ontstaan, gesteente en grond worden meegevoerd. Waarschijnlijk is Mull in deze tijd een eiland geworden. Na de ijstijd was het landschap min of meer gevormd. Latere veranderingen zijn hoofdzakelijk het gevolg van menselijk handelen (ontbossing, weidegrond).

Al deze geologische activiteiten gedurende 2800 miljoen jaar hebben de huidige kustlijn van Mull vorm gegeven. Trapsgewijs stijgende kliffen en verhoogde stranden, basaltzuilen, eilandjes, rotsformaties van graniet en metamorfisch gesteente, zwerfkeien, ′dykes′ en fossielen.

Zandstranden komen slechts daar voor, waar sedimenten van rotsen, graniet en gletscherafzettingen reeds zo ver waren afgebroken dat zand kon worden gevormd. Dit zand spoelde vervolgens beschutte baaitjes in, zoals er veel te vinden zijn in de Ross. Op sommige plekken brengen de golven dikke lagen schelpengruis aan land en ontstaat een wit strand. Het fijne schelpenzand wordt door de wind vervolgens landinwaarts geblazen. Als de omstandigheden gunstig zijn ontstaat een "machair", een uniek landschapstype dat alleen in het noordwesten van Schotland en Ierland voorkomt. Voorwaarden voor het ontstaan zijn: een laag gelegen kustlijn, zand dat deels bestaat uit schelpengruis, een harde wind en een juiste hoeveelheid regen plus bemoeienis van de mens en zijn grazend vee. Als aan alle voorwaarden wordt voldaan, kan direct grenzend aan het strand een kleurrijke bloemenweide ontstaan. De planten die er groeien zijn niet zo zeer bijzonder, het gaat meer om de hoeveelheid. Niet elke machair heeft dezelfde bloemen. Er kan een weide van uitsluitend Engels gras zijn of van boterbloem, klaver, orchideeën en grasklokjes of van knoopkruid, gentiaan, ogentroost en tijm. In nattere machairs bloeien Gele lis, primula en teer guichelheil. In drassiger gebied heidesoorten, vleugeltjesbloem, veenpluis, zonnedauw en vetblad.
De bloemenweides huisvesten een aantal bedreigde vogelsoorten. Zo is in machairs met gele lis de kwartelkoning (corncrake), die in de UK verder niet meer voorkomt, te horen en heel soms te zien. Ook de Grauwe gors komt in de machairs nog voor.