Kastanjeboleet (Xerocomus badius (Boletus badius))
Belangrijke herkenningspunten van de Kastanjeboleet: een gladde, bij vocht kleverige, kastanjebruine hoed en sterke blauwverkleuring bij kneuzen.
Anders dan de meeste leden van het geslacht Fluweelboleten (Xerocomus)* heeft de Kastanjeboleet een kleverige hoed (bij vochtig weer). De kleur is die van kastanjes.
De buisjes zijn aangehecht, soms iets uitgebocht, recht of iets buikig. De kleur is bleek geelgroen. De buisjes verkleuren blauw bij kneuzen.
De poriën zijn klein, 2-3 per mm, hoekig, geelgroen en verkleuren sterk naar blauw bij kneuzing.
De steel is cilindrisch en zelden buikig zoals andere boleten. De steel heeft geen gekleurd netwerk zoals veel andere boleten, maar een structuur van aangedrukte bruine vezels op een bleke, oranjegele ondergrond. De top vaak bleker dan de rest van de steel.
Het vlees is wit en verkleurt enigszins blauw bij kneuzen. Geur en smaak zijn van geen betekenis.
Sporen 11-16x4-5 mu, Q=2,3-3,5m smal ellipsvormig met duidelijk deukje boven de apiculus, met iets verdikte, bleek geelbruine wand in water. Hoedhuid een ixotricoderm van smalle, cilindrische hyfen die zijn ingebed in een gelatineuze laag.
Bij loof- en naaldbomen, zeer algemeen.
Volgens recente inzichten wordt de Kastanjeboleet niet langer ingedeeld bij het geslacht Xerocomus, maar bij Imerleria (Imerleria badia).
Anders dan de meeste leden van het geslacht Fluweelboleten (Xerocomus)* heeft de Kastanjeboleet een kleverige hoed (bij vochtig weer). De kleur is die van kastanjes.
De buisjes zijn aangehecht, soms iets uitgebocht, recht of iets buikig. De kleur is bleek geelgroen. De buisjes verkleuren blauw bij kneuzen.
De poriën zijn klein, 2-3 per mm, hoekig, geelgroen en verkleuren sterk naar blauw bij kneuzing.
De steel is cilindrisch en zelden buikig zoals andere boleten. De steel heeft geen gekleurd netwerk zoals veel andere boleten, maar een structuur van aangedrukte bruine vezels op een bleke, oranjegele ondergrond. De top vaak bleker dan de rest van de steel.
Het vlees is wit en verkleurt enigszins blauw bij kneuzen. Geur en smaak zijn van geen betekenis.
Sporen 11-16x4-5 mu, Q=2,3-3,5m smal ellipsvormig met duidelijk deukje boven de apiculus, met iets verdikte, bleek geelbruine wand in water. Hoedhuid een ixotricoderm van smalle, cilindrische hyfen die zijn ingebed in een gelatineuze laag.
Bij loof- en naaldbomen, zeer algemeen.
Volgens recente inzichten wordt de Kastanjeboleet niet langer ingedeeld bij het geslacht Xerocomus, maar bij Imerleria (Imerleria badia).
Kenmerken van het geslacht Fluweelboleten (Xerocomus) waartoe Kastanjeboleet behoort.
Fluweelboleten hebben een droge, mat, fluwelig hoedoppervlak. Bij oudere exemplaren breekt de hoedhuid vaak open in kleine, onregelmatige plakjes. In de barstjes is het hoedvlees zichtbaar.
De buisjeslaag is gemakkelijk te verwijderen.
De steel is slank, meestal zonder netwerk.
De sporen zijn olijfbruin.
Determinatiekenmerken:
Voorbeelden van fluweelboleten zijn de Kostgangerboleet (parasiterend op aardappelbovist) en de Kastanjeboleet (hoed kleverig bij vocht, glad bij droogte). Dit zijn afwijkende soorten die niet door iedereen in het geslacht Xerocomus worden geplaatst.
De echte fluweelboleten hebben een droge, viltige (fluwelige) hoed. Ze worden in 2 groepen onderverdeeld, a. Fluweelboleet (X. subtomentosus) en b. Roodstelige fluweelboleet (X. chrysenteron). Voorbeelden zijn de Roodsteelfluweelboleet, Bruine en Bruingele fluweelboleet, Blauwvlekkende fluweelboleet, Blozende Fluweelboleet, Sombere fluweelboleet en de Fluweelboleet (X. sutobmentosus) en verder nog wat zeer zeldzame soorten.
Verschil Roodsteelfluweelboleet (Xerocomus chrysenteron), Blozende fluweelboleet (X. declivitatum) en Blauwvlekkende fluweelboleet (X. cisalpinus)
"Het verschil tussen de soorten is nu zo helder dat een goede determinatie eindelijk met speels gemak is te maken" schrijft een bekend mycoloog (Meer duidelijkheid bij de fluweelboleten). Nou......
De enige, echte Roodsteelfluweelboleet (X. chrysenteron) heeft een grijsbruine tot donkerbruine hoed. Het vlees onder de barsten in de hoedhuid is rood. De steel is vlammend wijnrood aangelopen. Bij doorsnijden of beschadiging treedt nauwelijks een blauwe verkleuring op. Ook de poriën verkleuren niet bij druk. De Roodsteelfluweelboleet is vrij zeldzaam in Nederland en komt vooral voor in het noordelijk kustgebied.
De Blozende fluweelboleet (X. declivitatum) verkleurt bij doorsnijden van de steel een weinig blauw in het midden van de steel en bij druk op de poriën. De hoed is okerbruin tot rozebruin en barst niet of slechts weinig open bij het ouder worden. Het vlees tussen eventuele barstjes is niet rood gekleurd. De steel is geelachtig en bevat niet of nauwelijks de felrode tinten die je ziet op de steel van de Roodsteelfluweelboleet.
Bij het doorsnijden van de steel vallen de knalroodoranje vlekjes vlak boven de steelbasis op.. Deze puntjes zijn weliswaar heel klein, hooguit 1 mm, maar vallen door de felle kleur goed op. Er kunnen veel of weinig puntjes zijn, soms komen ze ook voor op de buitenste laag van het vlees onder de steelhuid. Deze pumtjes niet verwarren met de rode kleur van het vlees in de steel bij sommige soorten.
De Blozende fluweelboleet is waarschijnlijk de meest in Nederland voorkomende van de genoemde fluweelboleten.
De Blauwvlekkende fluweelboleet (X. cisalpinus) lijkt erg op de Roodsteelfluweelboleet, maar het vlees en de poriën verkleuren snel en intens blauw.
Deze fluweelboleet komt ongeveer in hetzelfde gebied voor als de Blozende.
Onder de microscoop eerst de maten van de sporen noteren en het quotiënt berekenen. Ligt het quotiënt onder of boven 2.5? Gebruik immersie-olie.
Zijn de sporen gestreept of glad. De sporen van de Blauwvlekkende fluweelboleet zijn licht gestreept, de sporen van de andere twee zijn glad. Dit is helaas niet altijd te zien met een gewone lichtmicroscoop.
Daarna dient de hoedhuid bestudeerd te worden. Bij de groep van de roodsteligen spelen de vorm en afmetingen van de terminale elementen een belangrijke rol, evenals de pigmentatie van de hoedhuid en de dikte van de gepigmenteerde laag.
Fluweelboleten hebben een droge, mat, fluwelig hoedoppervlak. Bij oudere exemplaren breekt de hoedhuid vaak open in kleine, onregelmatige plakjes. In de barstjes is het hoedvlees zichtbaar.
De buisjeslaag is gemakkelijk te verwijderen.
De steel is slank, meestal zonder netwerk.
De sporen zijn olijfbruin.
Determinatiekenmerken:
- blauwverkleuring van het vlees en de poriën
- verloopt de verkleuring snel of heel langzaam?
- zijn er rode puntjes in het vlees van de steelvoet? (Steel doorsnijden)
Voorbeelden van fluweelboleten zijn de Kostgangerboleet (parasiterend op aardappelbovist) en de Kastanjeboleet (hoed kleverig bij vocht, glad bij droogte). Dit zijn afwijkende soorten die niet door iedereen in het geslacht Xerocomus worden geplaatst.
De echte fluweelboleten hebben een droge, viltige (fluwelige) hoed. Ze worden in 2 groepen onderverdeeld, a. Fluweelboleet (X. subtomentosus) en b. Roodstelige fluweelboleet (X. chrysenteron). Voorbeelden zijn de Roodsteelfluweelboleet, Bruine en Bruingele fluweelboleet, Blauwvlekkende fluweelboleet, Blozende Fluweelboleet, Sombere fluweelboleet en de Fluweelboleet (X. sutobmentosus) en verder nog wat zeer zeldzame soorten.
Verschil Roodsteelfluweelboleet (Xerocomus chrysenteron), Blozende fluweelboleet (X. declivitatum) en Blauwvlekkende fluweelboleet (X. cisalpinus)
"Het verschil tussen de soorten is nu zo helder dat een goede determinatie eindelijk met speels gemak is te maken" schrijft een bekend mycoloog (Meer duidelijkheid bij de fluweelboleten). Nou......
De enige, echte Roodsteelfluweelboleet (X. chrysenteron) heeft een grijsbruine tot donkerbruine hoed. Het vlees onder de barsten in de hoedhuid is rood. De steel is vlammend wijnrood aangelopen. Bij doorsnijden of beschadiging treedt nauwelijks een blauwe verkleuring op. Ook de poriën verkleuren niet bij druk. De Roodsteelfluweelboleet is vrij zeldzaam in Nederland en komt vooral voor in het noordelijk kustgebied.
De Blozende fluweelboleet (X. declivitatum) verkleurt bij doorsnijden van de steel een weinig blauw in het midden van de steel en bij druk op de poriën. De hoed is okerbruin tot rozebruin en barst niet of slechts weinig open bij het ouder worden. Het vlees tussen eventuele barstjes is niet rood gekleurd. De steel is geelachtig en bevat niet of nauwelijks de felrode tinten die je ziet op de steel van de Roodsteelfluweelboleet.
Bij het doorsnijden van de steel vallen de knalroodoranje vlekjes vlak boven de steelbasis op.. Deze puntjes zijn weliswaar heel klein, hooguit 1 mm, maar vallen door de felle kleur goed op. Er kunnen veel of weinig puntjes zijn, soms komen ze ook voor op de buitenste laag van het vlees onder de steelhuid. Deze pumtjes niet verwarren met de rode kleur van het vlees in de steel bij sommige soorten.
De Blozende fluweelboleet is waarschijnlijk de meest in Nederland voorkomende van de genoemde fluweelboleten.
De Blauwvlekkende fluweelboleet (X. cisalpinus) lijkt erg op de Roodsteelfluweelboleet, maar het vlees en de poriën verkleuren snel en intens blauw.
Deze fluweelboleet komt ongeveer in hetzelfde gebied voor als de Blozende.
Onder de microscoop eerst de maten van de sporen noteren en het quotiënt berekenen. Ligt het quotiënt onder of boven 2.5? Gebruik immersie-olie.
Zijn de sporen gestreept of glad. De sporen van de Blauwvlekkende fluweelboleet zijn licht gestreept, de sporen van de andere twee zijn glad. Dit is helaas niet altijd te zien met een gewone lichtmicroscoop.
Daarna dient de hoedhuid bestudeerd te worden. Bij de groep van de roodsteligen spelen de vorm en afmetingen van de terminale elementen een belangrijke rol, evenals de pigmentatie van de hoedhuid en de dikte van de gepigmenteerde laag.
Klik op de afbeelding voor vergrote weergave met beschrijvende tekst
| familie | Boleten (Boleteceae) |
| info familie | De familie van de Boleten is vrij gemakkelijk te herkennen. Het zijn vlezige paddenstoelen met meestal een centrale steel en een gewelfde hoed. Onder de hoed zitten geen plaatjes, maar er zit een buisjeslaag. Deze laag is gemakkelijk van de hoed los te trekken. Belangrijk voor de determinatie is het feit dat ze bijna allemaal gebonden zijn aan een bepaalde boom of struik. Er zijn diverse geslachten in deze familie. Om te bepalen tot welk geslacht de boleet behoort kun je allereerst naar het oppervlak van de hoed kijken. Is dit glad, schubbig, vezelig, vilt- of zeemleer-, dan wel fluweelachtig? Verder kijk je of het oppervlak droog is of juist kleverig of slijmerig. Verder is ook de kleur van de hoed belangrijk. De buisjeslaag kan breed aangehecht aan de steel zijn, of uitgebocht aangehecht zijn of bijna vrij zijn van de steel. Kenmerkend voor bijvoorbeeld het geslacht Suillus is de op de steel aflopende buisjeslaag. Ook de opening van de buisjes, de pore, speelt een rol bij determinatie. Die opening kan klein en rond zijn, groot en rond, klein en hoekig of grof en onregelmatig hoekig. En dan is er de steel. Behalve de vorm (cilindrisch, opgezwollen buikig, bochtig of wortelend) is het oppervlak belangrijk. Er zijn drie typen. Het oppervlak heeft een netwerk (als een netkousje over de steel). Dit netwerk heeft ook weer een onderscheidende kleur. Een tweede mogelijkheid is dat het oppervlak bedekt is met fijne tot grove schubjes. Deze schubjes hebben vaak een contrasterende kleur. Als derde mogelijkheid kunnen er fijne donkere vlekjes op het steeloppervlak zitten. Het vlees van boleten verkleurt vaak bij beschadiging. Het al dan niet verkleuren en de kleur van de verkleuring is vaak kenmerkend voor een bepaalde soort. Geur en smaak zijn minder bepalend, behalve bij de Peperboleet en de Bittere boleet. Een sporee maken kan ook bijdragen, er is een heel scala aan kleuren mogelijk. Al met al een heel gedoe dus! |
| naam | kastanjeboleet (Xerocomus badius (Boletus badius)) |
| waar | Allerlei bostypen met zure, zandige of lemige bodem, zeer algemeen |
| sporeekleur | olijfbruin |
| hoed | halfbolvormig tot gewelfd, donzig tot kaal en glanzend, okerbruin tot kastanje- of donker roodzwartbruin |
| steel | donzig, licht okerbruin tot roodbruin |
| plaatjes | buisjes crème - citroengeel, blauwgroen bij beschadiging. Poriën groot. |