gewone ereprijs

gewone ereprijs

Ereprijs* valt min of meer in de categorie "onkruid". De meeste soorten bloeien in het voorjaar en je vindt ze vooral op bouwgrond, akkers, in tuinen etc. Ze vallen vaak op door de intens blauwe kleur, maar er zijn ook witte soorten. Het geslacht Ereprijs (Veronica)** wordt tegenwoordig tot de Weegbreefamilie gerekend. Er komen in Nederland zo′n 22 soorten in het wild voor.
* In de Middeleeuwen kreeg de winnaar van een groot toernooi een krans van deze bloemen, vandaar de naam Ereprijs.

** De naam van het geslacht Veronica is te danken aan het feit dat van sommige soorten de bloemen een beetje op een gezichtje lijken. De heilige Veronica depte het gelaat van de lijdende Christus met een doek waarop vervolgens een afdruk van Zijn gelaat achterbleef.
Vera betekent "waarlijke" en icon "afbeelding". En daar zou dan de link liggen.

Algemene kenmerken:

  • Twee meeldraden
  • Vier kroonblaadjes, meestal blauw, soms wit of roze
  • Vier (soms vijf) kelkslippen
Het op naam brengen van de gevonden ereprijs is niet altijd even gemakkelijk. De Flora van Heukels volgend kijk je allereerst of de bloemen min of meer verscholen zitten tussen de blaadjes, in de oksels van (schut)bladen of dat ze fier aan een (lange) stengel uitsteken boven de bladeren (in trossen staan).

Bloemen verscholen tussen het blad - niet in trossen

Handjesereprijs, Kleine ereprijs, Klimopereprijs, Schijnklimopereprijs, Draadereprijs, Grote ereprijs, Tijmereprijs, Vreemde ereprijs, Veldereprijs, Vroege ereprijs, Steentijmereprijs, Akkerereprijs, Gladde ereprijs, Doffe ereprijs

Bloemen in trossen - stengel steekt uit boven de bladeren

Lange ereprijs, Aarereprijs, Schildereprijs, Beekpunge, Blauwe waterereprijs, Rode waterereprijs, Brede ereprijs, Liggende ereprijs, Bosereprijs, Gewone ereprijs, Mannetjesereprijs
De oude flora van Heimans begint direct bij het blad, niet bij de indeling in trossen of geen trossen. De flora van Heimans is meestal wat minder ingewikkeld dan de flora van Heukels en daarom ga ik verder met Heimans en het blad.
N.B. Bij de in trossen bloeiende soorten zien het schutblad en het gewone blad er vaak niet hetzelfde uit. Bij de niet in trossen bloeiende soorten is er weinig verschil tussen de schut- en de gewone bladeren.

Hoe ziet de bladrand eruit?

Is deze gaaf, gekarteld, gezaagd? Is het blad lobbig, diep ingesneden of geveerd?

- Het blad is gaaf, of hooguit aan de rand ingesneden

  • blad zeer lang en smal, lijkt op gras, ongesteeld ==> Schildereprijs ( V. scutellata)
    • - vruchtjes zeer plat
    • - bloem wit tot lila, rood of blauw geaderd
    • - bloemen in trossen
    • - veenplant, langs sloten en plassen, in duinpannen juni - september

  • blad langwerpig-rondachtig, onderste kortgesteeld ==> Tijmereprijs (V. serpyllifolia)
    • - niet zo tenger als voorgaande en niet hoger dan 10 cm
    • - bloem blauwachtig wit, blauw geaderd
    • - bloemen niet in trossen
    • - zeer algemeen op bouw- en grasland, humusrijke zand- en veengrond enz., april - juli en herfst

- Het blad is min of meer getand, of ingesneden

Wat is de verhouding tussen de lengte en de breedte van het blad? Dus is het blad min of meer rond, iets langwerpig of duidelijk langwerpig?
  • de middelste en bovenste bladen (de blaadjes van de bloemtros tellen niet mee!) zijn driemaal zo lang als breed
    ==> zeldzaam: Langbladige ereprijs (V. longifolia), Liggende ereprijs (V. prostrata), Brede ereprijs(V. austriaca subsp teucrium)

    ==> vrij zeldzaam: Vreemde ereprijs (V. peregrina)
    • bloempjes lichtblauw of wit
    • bloempjes en vruchtjes korter dan de schutblaadjes
    • kroonblaadjes met lange slippen


    ==> moerasplanten: Waterereprijs (V. anagallis-aquatica), Rode waterereprijs (V.catenata), Beekpunge (V. beccabunga)
    • bloempjes langer dan schutblaadjes, ronde of spitse slippen
    • groene kelk bestaat uit 4 delen
    • plant kaal, soms iets harig tussen de bloempjes
  • de bladen zijn anderhalf tot tweemaal zo lang als breed

    ==> zeer zeldzaam: Brede ereprijs
    • kelk met 4 slippen + 1 extra, klein slipje
    • hele plant harig


    ==> zeer zeldzaam: Steentijmereprijs

    Tot deze groep behoren ook twee zeer algemene Ereprijs-soorten,
    de Gewone Ereprijs (V. Chamaedrys) en
    ==> de Mannetjesereprijs (V. officinalis).
Gewone en Mannetjesereprijs
De bloemen van zowel de Gewone als de Mannetjesereprijs staan in trossen staan.
Het opvallendste verschil tussen de Gewone en de Mannetjesereprijs is te zien bij de beharing van de stengel.
De Gewone ereprijs heeft twee duidelijke rijen haren, terwijl de Mannetjeserepijs rondom gelijkmatig behaard is.
Als er vruchtjes zijn is er nog een duidelijk verschil te zien tussen de twee.
Het vruchtje van de Gewone ereprijs is veel korter dan de kelkblaadjes die er dan ook ruim boven uitsteken. De vrucht van de Mannetjesereprijs steekt juist boven de kelkblaadjes uit.
Gewone ereprijs
  • stengel met 2 overlangse rijen haren, rechtopstaand
  • blad bij de voet het breedst, nauwelijks gesteeld
  • blad eirond-elliptisch, vrij diep gekarteld-gezaagd
  • bloemen hemelsblauw. donkerder geaderd, met witte keel, 10-14 mm groot, vlak uitgespreid
  • kelk met 4 slippen
  • doosvrucht korter dan de kelk
  • algemeen tussen gras, langs wegen en boskanten, april -juni
Mannetjesereprijs
  • stengel rondom behaard, niet tweerijig, kruipend, top stijgend
  • blad elliptisch of omgekeerd eirond, ondiep gekarteld-gezaagd
  • bloemen lichtblauw, donkerder geaderd, zelden donkerblauw, roze, wit, 6-8 mm
  • bloemen op korte steeltjes in een duidelijke tros aan de top van stengel en takken
  • doosvrucht langer dan de kelk
  • bloemen met kleine, smalle schutblaadjes
  • bloemkleur (kroonblaadjes) lichtpaars, soms vleeskleurig of wit
  • op droge zandgrond, mei - september
  • De bladen zijn ongeveer even lang als breed

    ==> Klimopereprijs
    • de blaadjes lijken een beetje op hoekige, 5-lobbige klimopblaadjes
    • de blaadjes hebben lange stelen
    • bloempjes 2 mm groot
    • vruchten dik en bol, 4-bultig
    • tussen gras enz., maart-juni


    ==> Veldereprijs
    • bloemen op korte steeltjes tussen de bladeren
    • kelkbladeren langer dan of even lang als bloemkroon
    • vruchtjes op de naad met wimpers
    • algemeen op akkers en grazige plaatsen, april - september


    ==> zeldzaam: Vroege ereprijs, Bergereprijs, Doffe ereprijs, Gladde ereprijs, Handjesereprijs, Kleine ereprijs

    ==> Draadereprijs
    • grote (ca. 1 cm) blauwe of gedeeltelijk witte, geaderde bloemen
    • kruipende, wortelende stengeltjes
    • blad klein, rondachtig-niervormig
    • bloemstelen meerdere malen langer dan de blaadjes
    • vrucht met lange stijl
    • exoot, tussen gras van wegbermen, april - juni


    ==> Akkerereprijs
    • bloemsteel nauwelijks langer dan blaadjes
    • vrucht met korte stijl en klierhaartjes, aan de top scherphoekige inkeping
    • bloemkleur lichtpaars of rozerood
    • bouw- en moesland, maart - september


    ==> Grote ereprijs
    • kruipende stengel wortelt niet
    • blad 1-3 cm lang, eirond-driehoekig
    • bloemstelen langer dan bladen, maar niet meer dan 2x zo lang
    • vrucht aan de top met ondiepe, stomphoekige inkeping
    • lange, zweepvormige stijl
    • op bouwland, in tuinen etc., maart - april