Es (Fraxinus%20excelsior)

De Es is vooral in de wintermaanden te herkennen aan de sierlijk omhoog gebogen twijgen met opvallende, zwarte knopschubben. De boomkruin is hierdoor bolvormig. De jonge takken zijn zilvergrijs en staan kruisvormig ten opzichte van elkaar.

De es heeft een fraaie, gladde, zilvergrijze stam. Bij oudere exemplaren is de schors in horizontale richting gegroefd.
In het voorjaar komen uit de zwarte knoppen eerst de bloemen en later ook de bladeren te voorschijn. Het blad van de Es verschijnt pas relatief laat in het seizoen, omdat de boom gevoelig is voor vorst.

De bloemen staan in een dichte, gedrongen pluim, vooral de mannelijke bloemen vallen dan op door hun paarse helmknoppen. Er zijn geen kroon- of kelkbladen.
Het blad is veervormig samengesteld - er zijn 9-13 zittende deelblaadjes. Ze zijn langwerpig tot eirond, toegespitst en aan de onderzijde op de hoofdnerf behaard. De rand van de deelblaadjes is gezaagd.

De vruchtjes zijn langwerpig en gevleugeld. Ze vormen in de herfst dichte trossen.

De Es is een kenmerkende boom in het Hollandse polderlandschap. Het is een snelgroeiende boom, die een enorme omvang kan hebben. De Es (F. exelsior) is de enige inheemse soort in ons land. Overige soorten zijn aangeplant. De Pluimes en de Smalbladige es komen incidenteel ook verwilderd voor.


De es groeit op natte tot tamelijk vochtige grond in loofbossen. De Es wortelt dieper en verder dan de meeste bomen. Het wortelstelsel kan tot driemaal de omvang van de boomkroon bedragen (bij de meeste bomen 1-1,5 maal).

Er groeien geen ectomycorrhizavormende paddestoelen (zoals boleten, melkzwammen, russula′s en amanieten) bij de es. Wel komen endomycorrhizavormende paddestoelen voor. De meest tot de verbeelding sprekende van deze paddestoelen zijn ongetwijfeld de morieljes, die je in het voorjaar kunt aantreffen. Waar de ectomycorrhiza een soort hulsje van schimmeldraden vormen rond de kleinere wortels van een boom of struik, dringen de schimmeldraden bij endomycorrhiza in de wortelcellen. De boom heeft hier verder geen last van.
Desastreus voor de es is het Vals essenvlieskelkje (Hymenoscyphus pseudoalbidus), een zakjeszwam die de essentakziekte veroorzaakt. Veel essen sterven af en moeten worden verwijderd. Maar ook hier geldt ′de een zijn dood is de ander zijn brood′, want de Zadelzwam is dol op de dode stronken en stammen van de es.