Kale inktzwam

Klik op de afbeelding voor vergrote weergave met beschrijvende tekst

Grote kale inktzwam (Coprinus%20atramentarius)

De Kale inktzwammen worden onderverdeeld in de Grote kale, de Kleine kale en de Bruine kale inktzwammen. Het verschil tussen de soorten is alleen met de microscoop te zien.
De Grote kale inktzwam (C. atramentarius) heeft in het centrum van de hoed enkele bruinige, aangedrukte velumplakjes, de Kleine kale inktzwam (C. acuminata) heeft deze velumplakjes niet, de Bruine (C. romagnesiana) dan weer wel, maar dit is een zeer zeldzame soort.
Afgezien van de velumplakjes in het centrum is de hoed van de kale inktzwammen kaal. De hoed is klokvormig tot uitgespreid, glad, mat, radiair gestreept-gerimpeld, beige-oker tot lichtgrijs. De rand is scherp en splijtend. De lamellen staan dichtopeen en verkleuren van wit naar zwart. De steel is glad, wittig en heeft een verdikte ringzone aan de basis. Het vlees is wittig, de smaak mild en de geur zwak. Giftig.

De kale inktzwammen groeien vaak in bundels op (ondergronds) loofhout, wortels en stronken.

De steel van alle soorten heeft een ribbelige ringzone, het velum bestaat uit schubjes
Onder de microscoop:
Kleine Kale inktzwam (C. acuminata)- sporen 6-10,7x4-6 mu, elliptisch, eivormig, met centrale kiempore, donkerbruin in water. Cheilocystiden 65-110x18-30 mu, zakvormig, vaak met plotselinge scherpe punt. Pleurocystiden 80-180x18x30 mu, knotsvormg. zakvormig, soms met plotselinge scherpe punt. Gespen aanwezig.
Grote Kale inktzwam (C. atramentaria) - sporen (6,5)7-11 x (4-)4,4-6,5 mu, frontaal elliptisch of eivormig, lateraal iets afgevlakt, kiempore groot, centraal. Bruin, niet doorzichtig. Basidia 27x9,5 mu, 4-sporig, met 3-6 pseudoparafysen. Cheilocystiden tot 100 mu lang, cilindrisch, knotsvormig, zakvormig. Pleurocystiden tot 200 mu lang, knotsvormig, zakvormig, soms gepunt. Velum bestaat uit vertakte kettingen van bruin gepigmenteerde cellen. Gespen aanwezig.
Bruine Kale inktzwam (C. romagnesiana) - sporen 7,5-11,5x4,4-6,5 mu, frontaal elliptisch, lateraal iets afgevlakt, kiempore duidelijk, centraal, roodbruin. Basidia 19-27x8,2-9,6, 4-sporig. Cheilocystiden 33-110x8,2-35,5 mu, zakvormig, subcilindrisch, knotsvormig, soms gesnaveld, plomp. Pleurocystiden 75-170x22-40 mu, zakvormig, subcylindrisch, knotsvormig, soms gesnaveld, zelden gevorkt of met kopje, ruim voorhanden. Gespen aanwezig.
Kenmerken van het geslacht Inktzwammen  (Coprinopsis) waartoe Grote kale inktzwam behoort.

Inktzwamachtige paddestoelen

De inktzwamachtigen zijn volgens de laatste inzichten op grond van DNA-onderzoek ingedeeld in 4 geslachten, Coprinus, Coprinopsis, Parasola en Coprinellus.

Van deze vier wordt Coprinus gerekend tot de familie Agaricaceae, de overige drie tot de familie Psathyrellaceae.

Het geslacht Coprinus

bevat slechts enkele soorten, de bekendste hiervan is Coprinus comatus (Geschubde inktzwam). Kenmerken van dit geslacht
- ring rond de steel
- jonge lamellen rozig
- koordachtige bundel vezels in de holle steel

Het geslacht Parasola

bestaat uit kleine, paraplu-achtige soorten zonder universeel velum, derhalve met hoeden zonder schubjes, vlokjes, korreltjes enz.
De bekendste soort uit dit geslacht is Parasola plicatilis (Gewoon plooirokje).

Coprinopsis en Coprinellus

zijn zonder microscoop moeilijk van elkaar te onderscheiden. Coprinopsis heeft vaak een duidelijker aanwezig velum, maar dat is geen wet van Meden en Perzen.
Soorten met een ozonium (oranje matje van vezels rond de steel) of soorten met mica-achtige korrels op het hoedoppervlak of soorten die slechts deels vervloeien behoren altijd tot Coprinellus.
Daarna moet de microscoop er toch aan te pas komen. Je kijkt dan naar type hoedhuid en eigenschappen van het velum. Ook de vorm van de sporen speelt een belangrijke rol bij determinatie.
Bekende Coprinopsis soorten zijn Coprinopsis ammophilae (Helminktzwam) en Coprinopsis atramentaria (Grote kale inktzwam) en verder nog een hele waslijst.
De bekendste Coprinellus soorten zijn waarschijnlijk wel de Coprinellus micaceus (Gewone glimmerinktzwam) en de Coprinellus disseminatus (Zwerminktzwam) en verder ook hier nog een hele waslijst aan soorten. Op de Verspreidingsatlas kun je de waslijsten bekijken.

SPECIFICATIES - grote_kale_inktzwam
familieFranjehoeden (Psathyrellaceae)
info familiePsathyrellaceae is een paddestoelenfamilie die gekenmerkt wordt door zwarte of donkerbruine sporen en vaak fragiele vruchtlichamen. De vervloeiende inktzwammen uit de vroegere Coprinaceae familie worden inmiddels ook tot deze familie gerekend.
naam grote_kale_inktzwam (coprinopsis atramentarius)
waar loof- en naaldbossen, parken, tuinen, graslanden,wegbermen enz. zeer algemeen
sporeekleur zwart
hoed asgrijs tot grijsbruin, radiair geplooid, kaal of in het centrum fijn geschubd
steel witachtig, onderaan verdikt, daaronder iets geschubd
plaatjes zeer dichtopeen, vrij, eerst wittig, later zwart wordend