Klik op de afbeelding voor vergrote weergave met beschrijvende tekst
Berkenboleet sl (Leccinum%20scabrum)
Helaas kan de ware identiteit van de Gewone berkenboleet (Leccinum sabrum) alleen bepaald worden met behulp van de microscoop. Het past dan ook om te spreken van de Berkenboleet sl incl. Gewone, Bruingrijze, Groenwitte, Zwarte, Kleine, Bonte berkenboleet (L. scabrum sl, incl. cyaneobasileucum, melaneum, schistophilum, variicolor), zolang deze soorten niet onderscheiden kunnen worden.
Saillant detail is dan dat de Veldgids Paddestoelen I de Gewone berkenboleet wel als een in het veld te herkennen soort aangeeft.
Uitgaande van de Veldgids Paddestoelen I ziet de Gewone berkenboleet (L. scabrum) er als volgt uit:
De hoed is 50-120 mm in doorsnede, halfbolvormig en later kussenvormig, de rand steekt niet of nauwelijks buiten de buisjeslaag uit, oppervlak kleverig, fijn aangedrukt viltig en grijsbruin van kleur.
De steel van de Gewone berkenboleet is bedekt met kleine, donkere schubjes, kleur steel grijzig met lichtere top. Naar de voet toe worden de schubjes ruwer. Er zijn geen groenblauwe vlekken zoals bij de Bruingrijze berkenboleet (L. cyaneobasileucum). De steel meet 70-200x20-40mm.
De buisjes zijn breed aangehecht, ca 15 mm lang, poriën welven onder de hoedrand uit, wit, later grijs, bruinig na kneuzing.
Het vlees is wit en verandert niet van kleur bij doorsnijden, bij kneuzen kan een lichte verkleuring naar roze optreden.
De lengte-breedteverhouding van de sporen bepaalt het verschil tussen enerzijds de Bruingrijze en de Gewone berkenboleet en anderzijds de Witte en de Kleine berkenboleet.
Sporenmaten
14-20-5-6 mu, Qav=3-3.3.
De Gewone berkenboleet vormt mycorrhiza met berken en is te vinden op vochtige bodem in bossen, tuinen en parken.
De schubjes van de Bruingrijze berkenboleet zijn lichter van kleur en verschillen weinig van de kleur van de steel.
De Bonte berkenboleet heeft een donkere hoed met lichte vlekken. Beide laatstgenoemde soorten hebben blauwgroene tinten in het vlees van de steel.
Saillant detail is dan dat de Veldgids Paddestoelen I de Gewone berkenboleet wel als een in het veld te herkennen soort aangeeft.
Uitgaande van de Veldgids Paddestoelen I ziet de Gewone berkenboleet (L. scabrum) er als volgt uit:
De hoed is 50-120 mm in doorsnede, halfbolvormig en later kussenvormig, de rand steekt niet of nauwelijks buiten de buisjeslaag uit, oppervlak kleverig, fijn aangedrukt viltig en grijsbruin van kleur.
De steel van de Gewone berkenboleet is bedekt met kleine, donkere schubjes, kleur steel grijzig met lichtere top. Naar de voet toe worden de schubjes ruwer. Er zijn geen groenblauwe vlekken zoals bij de Bruingrijze berkenboleet (L. cyaneobasileucum). De steel meet 70-200x20-40mm.
De buisjes zijn breed aangehecht, ca 15 mm lang, poriën welven onder de hoedrand uit, wit, later grijs, bruinig na kneuzing.
Het vlees is wit en verandert niet van kleur bij doorsnijden, bij kneuzen kan een lichte verkleuring naar roze optreden.
De lengte-breedteverhouding van de sporen bepaalt het verschil tussen enerzijds de Bruingrijze en de Gewone berkenboleet en anderzijds de Witte en de Kleine berkenboleet.
Sporenmaten
14-20-5-6 mu, Qav=3-3.3.
De Gewone berkenboleet vormt mycorrhiza met berken en is te vinden op vochtige bodem in bossen, tuinen en parken.
De schubjes van de Bruingrijze berkenboleet zijn lichter van kleur en verschillen weinig van de kleur van de steel.
De Bonte berkenboleet heeft een donkere hoed met lichte vlekken. Beide laatstgenoemde soorten hebben blauwgroene tinten in het vlees van de steel.
Kenmerken van het geslacht Boleten (Berkenboleet) (Leccinum) waartoe Berkenboleet sl behoort.
Kenmerkend voor de Berkenboleten is de met spikkeltjes (schubjes) bezette steel.
De hoed en de steel hebben niet dezelfde kleur. De steel is vaak wit, maar verkleurt naar roodbruin, bruin, grijs of zwart. De steel is meestal langer dan de doorsnede van de hoed.
De kleur van de hoed kan vaalbruin, roestkleurig, bruin, grijsbruin, zwartbruin tot bijna geheel zwart of oranje, oranjebrui, geel of wit zijn. Oudere hoedjes zijn vaak kleverig.
De poriën en buisjes hebben dezelfde kleur en zijn wit of geel, fijn, rond, en laten gemakkelijk los van elkaar, rijp vaak groter dan 15 mm.
Het vlees is wit en bij 1 soort geel. Bij sommige soorten treedt bij doorsnijden geen verkleuring op, andere kleuren paarsig, wijnkleurig of violetgrijs tot donkergrijs of een of andere blauwe tint.
De smaak is mild, de geur is onopvallend.
Sporenmassa geelachtig bruin tot olijfbruin.
Sleutel volgens Funga Nordica:
- buisjes en poriën citroengeel => L. crocipodium
- buisjes en poriën wit, vlees verkleurt bij doorsnijden =>
- buisjes en poriën wit, vlees verkleurt niet of slechts vaag of heel langzaam bij doorsnijden => - hoed donkerbruin of zwartbruin met eventueel lichte vlekken, steel met donkerbruine tot zwartbruinee schubjes =>
- schubjes op de hoed en of de steel lichter dan bovengenoemde =>
Kenmerkend voor de Berkenboleten is de met spikkeltjes (schubjes) bezette steel.
De hoed en de steel hebben niet dezelfde kleur. De steel is vaak wit, maar verkleurt naar roodbruin, bruin, grijs of zwart. De steel is meestal langer dan de doorsnede van de hoed.
De kleur van de hoed kan vaalbruin, roestkleurig, bruin, grijsbruin, zwartbruin tot bijna geheel zwart of oranje, oranjebrui, geel of wit zijn. Oudere hoedjes zijn vaak kleverig.
De poriën en buisjes hebben dezelfde kleur en zijn wit of geel, fijn, rond, en laten gemakkelijk los van elkaar, rijp vaak groter dan 15 mm.
Het vlees is wit en bij 1 soort geel. Bij sommige soorten treedt bij doorsnijden geen verkleuring op, andere kleuren paarsig, wijnkleurig of violetgrijs tot donkergrijs of een of andere blauwe tint.
De smaak is mild, de geur is onopvallend.
Sporenmassa geelachtig bruin tot olijfbruin.
Sleutel volgens Funga Nordica:
- buisjes en poriën citroengeel => L. crocipodium
- buisjes en poriën wit, vlees verkleurt bij doorsnijden =>
- L. pseudoscrabum - Haagbeukboleet
- L. duriusculum - Harde populierboleet
- L. albostipitatum - Oranje populierboleet
- L. aurantiacum - Rosse populierboleet
- L. versipelle - Oranje berkenboleet
- L. vulpinem
- buisjes en poriën wit, vlees verkleurt niet of slechts vaag of heel langzaam bij doorsnijden => - hoed donkerbruin of zwartbruin met eventueel lichte vlekken, steel met donkerbruine tot zwartbruinee schubjes =>
- L. variicolor - Bonte berkenboleet
- L. melaneum - Zwarte berenboleet
- schubjes op de hoed en of de steel lichter dan bovengenoemde =>
- L. cyaneobasileucum - Bruingrijze berkenboleet
- L. scabrum - Gewone berkenboleet
- L. rotundifoliae
- L. niveum - Witte berkenboleet
- L. schistophilum - Kleine berkenboleet
-
Het geslacht Suillus -
Het geslacht Xerocomus/Imleria/Pseudoboletus -
Het geslacht Xerocomellus -
Het geslacht Leccinum -
Het geslacht Boleten
| familie | Boleten (Boleteceae) |
| info familie | De familie van de Boleten is vrij gemakkelijk te herkennen. Het zijn vlezige paddenstoelen met meestal een centrale steel en een gewelfde hoed. Onder de hoed zitten geen plaatjes, maar er zit een buisjeslaag. Deze laag is gemakkelijk van de hoed los te trekken. Belangrijk voor de determinatie is het feit dat ze bijna allemaal gebonden zijn aan een bepaalde boom of struik. Er zijn diverse geslachten in deze familie. Om te bepalen tot welk geslacht de boleet behoort kun je allereerst naar het oppervlak van de hoed kijken. Is dit glad, schubbig, vezelig, vilt- of zeemleer-, dan wel fluweelachtig? Verder kijk je of het oppervlak droog is of juist kleverig of slijmerig. Verder is ook de kleur van de hoed belangrijk. De buisjeslaag kan breed aangehecht aan de steel zijn, of uitgebocht aangehecht zijn of bijna vrij zijn van de steel. Kenmerkend voor bijvoorbeeld het geslacht Suillus is de op de steel aflopende buisjeslaag. Ook de opening van de buisjes, de pore, speelt een rol bij determinatie. Die opening kan klein en rond zijn, groot en rond, klein en hoekig of grof en onregelmatig hoekig. En dan is er de steel. Behalve de vorm (cilindrisch, opgezwollen buikig, bochtig of wortelend) is het oppervlak belangrijk. Er zijn drie typen. Het oppervlak heeft een netwerk (als een netkousje over de steel). Dit netwerk heeft ook weer een onderscheidende kleur. Een tweede mogelijkheid is dat het oppervlak bedekt is met fijne tot grove schubjes. Deze schubjes hebben vaak een contrasterende kleur. Als derde mogelijkheid kunnen er fijne donkere vlekjes op het steeloppervlak zitten. Het vlees van boleten verkleurt vaak bij beschadiging. Het al dan niet verkleuren en de kleur van de verkleuring is vaak kenmerkend voor een bepaalde soort. Geur en smaak zijn minder bepalend, behalve bij de Peperboleet en de Bittere boleet. Een sporee maken kan ook bijdragen, er is een heel scala aan kleuren mogelijk. Al met al een heel gedoe dus! |
| naam | berkenboleet sl (Leccinum scabrum sl) |
| waar | bij berken op vochtige grond in moerassen en bossen, parken en tuinen |
| sporeekleur | olijfbruin |
| hoed | 5-150mm, geelbruin tot donkerbruin, al snel plakkerig |
| steel | 70-200x20-40 mm, wit tot vaalbruin of grijs, vezelig |
| plaatjes | buisjes en poriën wit, verkleurend naar vuiloker of bleek kaneelkleurig |