Klik op de afbeelding voor vergrote weergave met beschrijvende tekst
Boomloze gordijnzwam (Cortinarius pratensis)
Je zou denken dat bij de Boomloze gordijnzwam in geen velden of wegen een boom te bekennen is. Niets is minder waar. De Boomloze gordijnzwam is een van de gordijnzwammen die bij de Kruipwilg groeit.
Volgens het sleuteltje in de Veldgids Paddenstoelen III, paddenstoelen van de zeereep, onderscheidt de Boomloze gordijnzwam zich van de andere gordijnzwammen uit het ondergeslacht Dermocybe door de oranje plaatjes en lange sporen (> 9.5 mu).
De Kaneelkleurige gordijnzwam heeft ook oranje plaatjes, maar veel kortere sporen.
De hoed is aanvankelijk gewelfd, later uitgespreid en heeft een lage umbo. De kleur is oranjebruin met lichtere randzone en aangedrukt vezelig.
De plaatjes staan vrij dicht opeen en zijn, zoals al gezegd, oranje.
De steel is geel, maar naar de voet toe meer bruinig en bedekt met verspreide vezeltjes.
Sporen 7.0-11 x 4.5-6.0 mu.
Kenmerken van het geslacht Gordijnzwam (Cortinarius) waartoe Boomloze gordijnzwam behoort.
Gordijnzwammen zijn te herkennen aan het "gordijn". Dit is een spinnenwebachtig weefsel tussen de hoedrand en top van de steel en dient om de in ontwikkeling zijnde lamellen met de sporen te beschermen. Wanneer de jonge paddestoel groeit breekt het weefsel (velum) en kunnen er restjes weefsel achterblijven langs de hoedrand en op de steel. De steel heeft dan een ring (" paddestoel met rokje").
Dit weefsel (velum partiale) is niet hetzelfde als het velum universale. Het velum universale komt bij praktisch alle lamelpaddestoelen voor en omhult het hele vruchtlichaam. Wanneer het breekt blijven er vaak restjes achter op de hoed in de vorm van schubjes (zie bijvoorbeeld de Vliegenzwam "een grote paddestoel rood met witte stippen") en aan de steelvoet. Bij vooral de Amanieten vormen de resten aan de steelvoet een duidelijke zak.
Bij de Gordijnzwammen zie je de restanten van het velum universale als vlokjes langs de hoedrand en aan de voet van de steel. Het velum is wit of bruin van kleur.
Restjes van het velum partiale vormen een smalle ring op de steel. Deze ring kleurt weldra oranje door de sporen die erop vallen. Deze oranje ring is wel het handigste kenmerk van de gordijnzwammen. De sporeekleur is geelbruin,roestbriun, donkerbruin, zwartbruin.
Het determineren van gordijnzwammen is een ingewikkelde klus. Vooral omdat door DNA-onderzoek het hele geslacht momenteel op de schop is en veel informatie inmiddel achterhaald is.
Helaas zijn gordijnzwammen erg mooie paddestoelen. Juist door hun wat rommelige uiterlijk met de witte en oranjegekleurde velumrestjes en vaak fraaie kleuren. En dus ga je tegen beter weten in toch weer proberen om de gevonden gordijnzwam op naam te brengen.
Het eerste kenmerk waar je op moet letten is of het hoedje slijmerig of kleverig of juist droog is en of het hoedje hygrofaan is of niet (heeft het droge hoedje een andere kleur dan het natte hoedje? )
Als tweede punt is de geur belangrijk. Deze kan soms heel uitgesproken zijn: de geur van geraniums of de geur van rode bietjes of aardachtig. Heb je deze uitgesproken geuren gevonden dan kun je de paddestoel in elk geval in een subgroep indelen.
De gordijnzwam is een ectomycorrhizavormende paddestoel. Dat wil zeggen dat hij afhankelijk is van een bepaalde boomsoort. Daarom is het belangrijk om te weten bij welke boom de gevonden gordijnzwam staat.
Daarna moet meestal de microscoop er aan te pas komen.